عفونت HPV و آنچه باید درباره راه‌های درمان آن بدانیم

عفونت HPV ویروس HPV اچ پی وی واکسن HPV

چرا آگاهی نسبت به عفونت HPV مهم است؟

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی منتقل‌شونده از راه تماس جنسی در جهان است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از ۸۰٪ افراد فعال جنسی در طول زندگی خود حداقل یک بار با HPV آلوده می‌شوند حتی اگر فقط یک شریک جنسی داشته باشند.

اکثر موارد عفونت HPV بدون علامت است و سیستم ایمنی بدن آن را در عرض چند ماه تا دو سال پاک می‌کند. اما برخی انواع خطرناک HPV (به‌ویژه نوع‌های ۱۶ و ۱۸) می‌توانند سال‌ها در بدن بمانند و منجر به تغییرات پیش‌سرطانی و در نهایت سرطان شوند.

سرطان‌های مرتبط با عفونت HPV عبارتند از:

-          سرطان دهانه رحم (شایع‌ترین و قابل پیشگیری‌ترین)

-          سرطان مقعد

-          سرطان زبان و گلو (سر و گردن)

-          سرطان آلت تناسلی در مردان و زنان یا سایر سرطان های ناحیه تناسلی

بنابراین، آگاهی از عوارض این عفونت سبب انجام اقدامات ضروری در جهت پیشگیری از عفونت با ویروس یا عوارض آن می‌شود.

انواع عفونت HPV

ویروس HPV بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارد، اما فقط تعدادی از آن‌ها برای سلامت انسان مهم هستند:

-          انواع پرخطر (High-risk): مانند نوع ۱۶ و ۱۸ که عامل 90٪ سرطان‌های دهانه رحم و سایر سرطان‌های ناحیه تناسلی هستند.

-          انواع کم‌خطر (Low-risk): مانند نوع ۶ و ۱۱ که عامل بیش از ۹۰٪ زگیل‌های تناسلی اند اما سرطان‌زا نیستند.

واکسیناسیون عفونت HPV

هدف اصلی از واکسیناسیون علیه HPV، پیشگیری قبل از مواجهه با ویروس است. به عبارت دیگر، واکسن HPV پیشگیرانه است، نه درمانی. یعنی قبل از اولین تماس جنسی باید تزریق شود تا بیشترین اثربخشی را داشته باشد.

چه کسانی باید واکسن بزنند؟

برخی تصور می کنند واکسیناسیون علیه HPV فقط در دخترها انجام می شود. اما این تصور درست نیست، یعنی هم پسرها و هم دخترها برای محافظت در برابر این ویروس باید واکسن HPV را تزریق نمایند. این واکسن نه‌تنها از دخترها در برابر سرطان های ناحیه تناسلی رحم محافظت می‌کند، بلکه از پسرها در برابر سرطان‌های گلو، مقعد و آلت تناسلی نیز محافظت می‌کند و انتشار ویروس در جامعه را کاهش می‌دهد.

سن توصیه‌شده برای واکسیناسیون:

-          در منابع جدید، در افراد ۹ تا ۱۴ سال نیاز به تزریق یک یا دو دوز واکسن به فاصله ۶ ماه می باشد.

-          در منابع جدید، در افراد ۱۵ سال به بالا نیاز به تزریق 2 دوز واکسن است که دوز اول و دوم به فاصله ۶ ماه پس از دوز اول تزریق می شود. به عبارت دیگر، در مطالعات جدید دیگر نیاز به تزریق سه دوز واکسن نمی باشد.

-          گرچه سن 9 الی 26 سال بهترین سن تزریق واکسن می باشد، اما حتی بالای 45 سال نیز افراد می توانند از تزریق واکسن بهره مند شوند (حداقل 15 سال امید به زندگی برای فرد وجود داشته باشد).

انواع واکسن‌های موجود برای پیشگیری از عفونت HPV

واکسن‌های عفونت HPV بر اساس تعداد انواعی که در برابر آن‌ها محافظت می‌کنند، تقسیم می‌شوند.

1. واکسن دوظرفیتی (Bivalent) 

با نام تجاری Cervarix® که فرد را در برابر 2 گونه شایع HPV شامل ۱۶ و ۱۸ محافظت می‌کند.

-          این نوع واکسن عمدتاً از سرطان ناحیه تناسلی از جمله سرطان دهانه رحم پیشگیری می‌کند. چون نوع ۱۶ و ۱۸ عامل 90% سرطان های ناحیه تناسلی هستند.

-          این واکسن همچنین ممکن است اثر محافظتی عرضی (cross-protection) نسبت به چند نوع دیگر (مثل ۳۱، ۳۳، ۴۵) داشته باشد، اما این اثر کامل نیست.

برای چه کسانی مناسب است؟

-          فقط برای زنان (در بسیاری از کشورها؛ گرچه برخی سازمان‌ها استفاده در مردان را هم تأیید کرده‌اند).

-          معمولاً در برنامه‌های ملی واکسیناسیون کشورهایی که تمرکز اصلی روی پیشگیری از سرطان دهانه رحم است، استفاده می‌شود.

مزیت واکسن دو ظرفیتی:

بسیار مؤثر در پیشگیری از سرطان های ناحیه تناسلی مثل دهانه رحم. 

فاقد مواد نگهدارنده نگران‌کننده (مثل آلومینیوم) است.

محدودیت واکسن دو ظرفیتی:

در برابر زگیل تناسلی محافظت نمی‌کند (چون نوع ۶ و ۱۱ ویروس را پوشش نمی‌دهد).

2. واکسن چهارظرفیتی (Quadrivalent) 

با نام تجاری: Gardasil® (نسخه اولیه) که فرد را در برابر 4 نوع گونه شایع HPV شامل ۱۶ و ۱۸ و ۶ و ۱۱ محافظت می کند.

-          این نوع واکسن از طریق پوشش علیه گونه ۱۶ و ۱۸ ویروس، از بروز سرطان های ناحیه تناسلی مثل دهانه رحم یا آلت تناسلی، مقعد، گلو و ... پیشگیری می کند.

-          این نوع واکسن از طریق پوشش علیه گونه  ۶ و ۱۱ از بروز زگیل‌های تناسلی جلوگیری می کند.

برای چه کسانی مناسب است؟

هم پسرها و هم دخترها (از ۹ سالگی به بالا) می توانند از این نوع واکسن بهره­مند شوند. در بسیاری از کشورها، این واکسن برای کاهش همزمان سرطان و زگیل ترجیح داده می‌شد.

مزیت واکسن چهار ظرفیتی:

-          پوشش دوگانه علیه هم سرطان و هم زگیل دارد. 

-          برای مردان هم مفید است (پیشگیری از زگیل و سرطان‌های نادر).

محدودیت واکسن چهار ظرفیتی:

فقط ۴ نوع را پوشش می‌دهد، در حالی که بقیه موارد سرطان‌های ناحیه تناسلی توسط ۷ نوع دیگر ویروس (مثل ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲، ۵۸) هم ایجاد می‌شود.

3. واکسن نه ‌ظرفیتی (9-valent) 

نام تجاری: Gardasil 9® (نسخه به‌روزشده) که فرد را در برابر 9 نوع گونه شایع HPV شامل ۱۶ و ۱۸ و ۶ و ۱۱ و ۳۱ و ۳۳ و ۴۵ و ۵۲ و ۵۸ محافظت می کند.

-          این واکسن از بروز بیش از ۹۰٪ سرطان‌های ناحیه تناسلی پیشگیری می کند.

-          این واکسن از بروز بیش از ۹۰٪ سایر سرطان‌های مرتبط با HPV (مقعد، گلو، آلت تناسلی) پیشگیری می کند.

-          این واکسن از بروز بیش از ۹۰٪ زگیل‌های تناسلی پیشگیری می کند.

برای چه کسانی مناسب است؟

این نوع واکسن هم برای پسرها و هم دخترها و در سنین ۹ تا ۴۵ سال و حتی بالای 45 سال در بسیاری از کشورها استفاده می شود.

مزیت واکسن نه ظرفیتی:

• گسترده‌ترین پوشش موجود را دارد و تقریباً تمام انواع مهم سرطان‌زا و زگیل‌زا را پوشش می‌دهد.
• جایگزین اصلی Gardasil قدیمی و Cervarix در بسیاری از کشورهای پیشرفته می باشد.

سوالات مهم درباره عفونت HPV و واکسن HPV

• آیا اگر قبلاً واکسن چهارظرفیتی زده‌اید، می‌توانید Gardasil 9 بزنید؟
  • بله، در برخی موارد پزشک ممکن است دوزهای تکمیلی Gardasil 9 را توصیه کند تا محافظت گسترده‌تر شود (البته این تصمیم باید با مشورت پزشک باشد).
• اگر فردی بعد از ازدواج هنوز واکسن نزده باشد، چه کار کند؟
  • هرچه زودتر با پزشک مشورت کند.
  • حتی اگر فرد بزرگسال باشد (تا ۴۵ سال)، ممکن است هنوز از واکسن بهره­‌مند شود مخصوصاً اگر تعداد شرکای جنسی‌اش کم بوده یا قبلاً با انواع خطرناک HPV مواجه نشده باشد. پزشک بر اساس سن، سابقه جنسی و وضعیت سلامت، تصمیم می‌گیرد که آیا واکسیناسیون برای او مفید است یا خیر.
  • غربالگری منظم انجام دهد (به‌ویژه برای بانوان)
    • تست پاپ اسمیر که از ۲۱ سالگی هر ۳ سال یک‌ بار انجام می شود.
    • تستHPV  که از ۳۰ سالگی هر ۵ سال یک‌بار (یا همراه با تست پاپ اسمیر انجام می شود.

این آزمایش‌ها قادرند سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های ناحیه تناسلی را زودتر، حتی قبل از بروز علائم بالینی تشخیص ‌دهند.

• • سلامت جنسی خود را جدی بگیرد.
    • از کاندوم استفاده کنید. (البته محافظت کامل نمی‌کند، اما خطر را کاهش می‌دهد.)
    • تعداد شرکای جنسی را محدود کنید.
    • با شریک زندگی خود درباره سلامت جنسی و انجام اقدامات پیشگیرانه صحبت کنید.
• اگر فردی مبتلا به عفونت HPV شد، چه کار کند؟
  • به هیچ عنوان نترسد!
  • باید بداند که بیشتر عفونت‌های HPV خودبه‌خود در طی ۱–۲ سال از بین می‌روند.
  • باید بداند که وجود HPV به معنای وجود سرطان نیست!
• آیا واکسن‌های HPV ایمن هستند؟
  • بله. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان این واکسن‌ها را دریافت کرده‌اند. عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند: 
    • درد یا قرمزی در محل تزریق 
    • سردرد 
    • تب خفیف 
• آیا واکسن HPV عوارضی برای بیماری‌های عصبی یا بارداری ندارد؟
  • هیچ ارتباطی بین این واکسن‌ها و بیماری‌های عصبی یا ناباروری وجود ندارد (این‌ها شایعه‌های نادرست هستند).
• آیا واکسن HPV باعث می‌شود فرد HPV داشته باشد؟
  • خیر! این واکسن‌ها حاوی ویروس زنده نیستند. آن‌ها فقط پروتئین‌های سطحی ویروس را دارند که سیستم ایمنی را آموزش می‌دهند هیچ خطر عفونتی ندارند.

اقدامات ضروری برای عفونت HPV:

برای بانوان:

• تست پاپ و HPV را طبق توصیه پزشک انجام دهید.
• اگر تغییرات پیش‌سرطانی تشخیص داده شد، پزشک ممکن است شما را تحت نظر قرار دهد (در موارد خفیف)
• روش‌های درمانی مانند کرایوتراپی، لیزر یا کونیزاسیون را پیشنهاد دهد.

برای مردان:

تست روتین HPV برای مردان وجود ندارد، اما:

• در صورت وجود زگیل تناسلی ناشی از انواع غیرسرطانی HPV مثل ۶ و ۱۱، می‌توان آن را با دارو یا سوزاندن درمان کرد.
• اگر سابقه رابطه جنسی مقعدی دارید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید، با پزشک درباره غربالگری سرطان مقعد صحبت کنید.

برای همه:

• سیستم ایمنی خود را تقویت کنید: خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش، پرهیز از سیگار به شما کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که کشیدن سیگار خطر پیشرفت HPV به سرطان را چندین برابر می‌کند.
• از واکسن برای جلوگیری از انواع دیگر HPV استفاده کنید (اگر قبلاً با آن نوع خاص مواجه نشده‌اید).

هیچ دارویی وجود ندارد که HPV را از بدن پاک کند. درمان روی پیامدهای ویروس (مثل زگیل یا ضایعات پیش‌سرطانی) متمرکز است.

پیام کلیدی برای جامعه درباره عفونت HPV:

• HPV یک عفونت شایع است نه یک عیب یا شرم.
• واکسن HPV برای همه نوجوانان (پسر و دختر) یک حق سلامتی است.
• اگر واکسن نزده‌اید، دیر نیست! با پزشک خود در این خصوص صحبت کنید.
• اگر مبتلا شدید، ناامید نشوید. با پیگیری منظم و تقویت سیستم ایمنی، می‌توانید از بروز سرطان جلوگیری کنید.
• آگاهی، گفت‌وگو و مراقبت، سه کلید طلایی برای سلامت جنسی هستند.

خدمات تخصصی پیشگیری و درمان عفونت HPV در مؤسسه پزشکی نسل امید، توسط پزشک متخصص زنان و زایمان باتجربه به مراجعه‌کنندگان محترم ارائه می‌شود.

جهت گرفتن نوبت برای واکسن HPV یا مشاوره با شماره 88201760-021 تماس حاصل نمایید.